- pagkilala at pagkuha ng mga ideya at kaisipan sa mga sagisag na nakalimbag upang mabigkas ng pasalita. Ito rin ay pag-unawa sa wika ng awtor sa pamamagitan ng mga nasusulat na simbolo. Paraan din ito ng pagkilala, pagpapakahulugan at pag-tataya ng mga simbolong nakalimbag.
TATLONG SALIK NG PAGBASA
1. Uri ng Bokabularyo Talasalitaan (Kinds of Voc.)
2. Balangkas at istilo ng Pagpapahayag
3. Nilalaman o Paksa ng Binabasa (Content / Subject Matter)
IBA’T IBANG PATERN O URI NG PAGBASA
1. ISKANING
Uri ng pagbasa sa kung saan ang nagbabasa ay nagsasagawa ng paggalugad sa materyal na hawak tulad ng pagbasa sa mga susi na salita o key word, pamagat at sub-titles. Dito, ang mahalagang salita ay di binibigyan pansin. Binibigyan pansin ang ganitong pagbasa ang mahalagang mensahe sa pahinang binabasa o tinitingnan, halimbawa nito ay pagtingin sa diyaryo upang alamin kung nakapasa sa isang Board Examination, pagtingin ng winning number ng lotto.
Ang scanning ay isang uri ng pagbasa ng nangangailangan hanapin ang isang partikular na impormasyon sa aklat o sa anumang babasahin. Ginagawa ito ng isang bumabasa sa pamamagitan ng palaktaw-laktaw na pagbuklat sa materyal at pag-uukol ng mabilisang pagsulyap sa mga ito. Nakatuon ang kanyang mga mata sa partikular na impormasyon sa isang tiyak na pahina ng materyal. Nagagamit ang ganitong pamamaraan sa pagbasa ng mga nilalaman (table of contents), index, classified ads at sa paghahanap ng numero ng isang taong nais makausap.
2. ISKIMING
Ito ay pagsaklaw o mabilisang pagbasa upang makuha ang pangkalahatang ideya o impresyon, o kaya’y pagpili ng materyal na babasahin. Ito rin ay pagtingin o paghanap sa mahalagang impormasyon, na maaaring makatulong sa pangangailangan tulad ng term paper o pamanahong papel, riserts at iba pa.
Ang skimming ay pinaraanang pagbasa at pinakamabilis na pagbasang magagwa ng isang tao. Ang gumagamit ng kasanayang ito ay pahapyaw na bumabasa ng mga pahiwatig sa seleksyon katulad ng pamagat at paksang pangungusap. Binabasa niya nang pahapyaw ang kabuuan ng seleksyon at nilalaktawan ang mga hindi kawili-wili sa kanya sa sandaling iyon.
3. PREVIEWING
Sa uring ito, ang mambabasa ay hindi kaagad sa aklat o chapter. Sinusuri muna ang kabuuan at ang estilo at register ng wika ng sumulat. Ang ganitong paraan ay makatutulong sa mabilis na pagbasa at pag-unawa sa babasa. May iba’t ibang bahagdan ang pre-viewing gaya ng mga sumusunod:
a. Pagtingin sa pamagat, heding at sub-heding na karaniwang nakasulat ng italik.
b. Pagbasa ng heding na nakasulat sa ng blue print.
c. Pagbasa sa una at huling talata.
d. Pagbasa sa una at huling pangungusap ng mga talata.
e. Kung may kasamang introduksyon o buod, larawan, graps at tsart, ito ay binibigyan suri o basa.
f. Pagtingin at pagbasa ng table of contents o nilalaman.
1. KASWAL
Pagbasa ng pansamantala o di-palagian. Magaan ang pagbasa tulad halimbawa habang may inaantay o pampalipas ng oras.
2. PAGBASANG PANG-IMPORMASYON
Ito’y pagbasang may layunin malaman ang impormasyon tulad halimbawa ng pagbasa sa pahayagan kung may bagyo, sa hangarin malaman kung may pasok o wala. Maaari rin ang pagbasa ng aklat sa layunin masagot ang takdang-aralin. Ito rin ay pagbasa na may hangarin na mapalawak ang kaalaman.
3. MATIIM NA PAGBASA
Nangangailangan ito ng maingat na pagbasa na may layuning maunawaang ganap ang binabasa para matugunan ang pangangailangan tulad ng report, riserts, at iba pa.
4. RE-READING O MULING PAGBASA
Paulit na binabasa kung ang binabasa ay mahirap unawain bunga ng mahirap na talasalitaan o pagkakabuo ng pahayag. Isinasagawa ang muling pagbasa upang makabuo ng pag-unawa o masakyan ang kabuuang diwa ng materyal na binasa.
5. PAGTATALA
Ito’y pagbasang may kasamang pagtatala ng mga mahalagang kaisipan o ideya bilang pag-imbak ng impormasyon. Kasama rito ang paggamit ng marker para bigyan ng pansin o highlight ang bahaging mahalaga sa binabasa lalo na’t ito’y sariling pag-aari.
MGA PATNUBAY SA MAKABULUHANG PAGBASA
1. Kahandaan pisyolohikal at sikolohiya
2. Ang ugnayan ng bumabasa’t layunin ng pagbasa
3. Kaalaman pangwika
TATLONG LAWAK NG KASANAYAN SA PAGBABASA
a. Bilis at kaayusan sa pagbabasa
* Mapabibilis ang pagbabasa nang tahimik sa pamamagitan ng mga sumusunod:
1. Pangalagaan ang kundisyon ng paningin. Tiyaking may wastong liwanag at tahimik ang kapaligiran.
2. Palawakin ang talasalitaan
3. Basahin ang buong kaisipan, hindi paisa-isang salita lamang.
4. Ituloy ang pagkilos ng mata buhat kaliwa pakanan. Sundan ang bantas, ang kuwit, tuldok, pananong o panamdam upang maliwanagan ang dalang ideya.
5. Kung nagbabasa ng tahimik, huwag ikibot ang labi.
6. Magsanay sa pagbasa nang mabilis.
* Magiging maayos ang pagbabasa kung:
1. Hahawakan ang aklat ng may sapat na layo buhat sa mukha.
2. Lilinawin ang pagbigkas ng mga salita.
3. Sapat ang lakas ng tinig.
4. Pag-ukulan ng pansin ang mga bantas upang mabatid kung saan ang diin, kung saan ang itataas o ibababa ang tinig at kung saan hihinto.
5. Iaayon sa binasa ang tinig at ekspresyon ng mukha.
6. Hindi kalilimutang tumingin sa nakikinig.
a. Pag-unawa at Pagpapanatili sa Isipan ng Binasa:
1. Siyasatin ang materyal na babasahin. Tingnan ang pamagat at nilalaman (Table of Contents) kung ayon sa layunin ng pagbabasa.
2. Kailangang may malawak na talasalitaan.
3. May sapat na kabatiran sa tayutay at idyoma.
4. Kailangang makuha ang mga pahiwatig at matatalinghagang pakahulugan sa likod ng mga pangungusap.
5. Itala ang mga bagay na mahalaga at nais matandaan.
a. Matamang Pagsusuri sa Nilalaman.
1. Dapat mabatid o makilala kung awtoridad sa paksa ang pinanggagalingan ng pahayag.
2. Kung may sapat na batayan at matamang pag-aaral, pagsubok o pagsasaliksik na ginawa hingil sa paksa.
3. Mapagtimbang-timbang kung totoo o likhang-isip lamang ang binasa.
4. Suriin sa isip kung nakamtan ang layuninsa pagbabasa. Kung nakapaglibang o may mga bago st mahalagang bagay na napadagdag sa kaalaman.
5. Magkaroon ng wastong sikolohiya sa pagbabasa.
APAT NA KAHULUGANG NAKAPALOOB SA TEXTO
1. Kahulugang Konseptwal – ito ang pansariling kahulugan ng isang salita. Bawa’t salitang ginagamit sa texto ay may ibig sabihin. Maaaring maging payak o komplikado ang kahulugan ng salita. Ang konseptwal na kahulugan ng mga salita sa texto ang isang batayan ng iba pang mga kahulugan.2. Kahulugang Proposisyunal – ito ay ang pansariling kahulugan ng isang pangungusap. Ang mga pangungusap ay may kahulugang taglay kahit na hindi ginagamit sa isang kontexto. Nakatayo ito sa kanyang sarili.
3. Kahulugang Kontekstwal – ito ay ang kahulugang taglay ng pangungusap kung nasa isang kalagayan o konteksto. Makukuha ang kahulugang kontextual batay sa ugnayan ng mga pangungusap sa texto. Makukuha rin ang kahulugan nito ayon sa paraan ng pagkakagamit ng awtor sa mga pangungusap.
4. Kahulugang Pragmatiko – ito ang kahulugan ng pangungusap batay sa interaksyon ng awtor at ng mga mambabasa. Ang kahulugang ito ay naglalaman ng damdamin, saloobin, pananaw ng awtor na ipinararating sa mga mambabasa.
MGA SULIRANIN SA PAG-UNAWA NG TEKSTO
1. Konsepto – kaisipan o mensaheng ipinahahatid ng awtor sa mga mambabasa. Sa tulong ng dating kaalaman at mga karanasan at pag-unawa sa kapaligiran ay kinukuha ng mambabasa ang mga konseptong nakapaloob sa texto.2. Talasalitaan
May mga salita o terminolohiya na nagiging hadlang sa pag-unawa ng mambabasa sa texto.
a. Idyoma o Matalinghagang Salita – mga salitang ang kahulugan ay hindi makukuha sa pag-unawa sa kahulugan ng bawat salitang bumubuo dito. Madalas na inaakala ng mambabasa na madaling unawain ang mga salitang alam na nila.
b. Salitang May Naililipat na Kahulugan- makikita ang mga salitang ito sa mga metapora o pagwawangis.
c. Salitang Maraming Kahulugan- ang isang payak na salita ay maaring magkaroon ng iba’t ibang kahulugan ayon sa paraan ng paggamit ng awtor at ng disiplinang pinaggagamitan nito.
d. Salitang Teknikal- may mga tiyak na salita o termonolohiya na ginagamit sa bawat disciplina tulad ng pagsasaka,edukasyon,atbp.
e. Salitang Kasingkahulugan o Kasulungat- ang isang awtor ay gumagamit ng mga kasingkahulugan o kasalungat na salita ayon sa kanyang layunin o nais iparating. Kung ang mambabasa ay hindi sanay sa pagkilala sa ganitong mahihirapan siyang unawain ang ibig sabihin ng bawat salitang ginagamit sa texto.
f. Ironiya o Kabanlintunaan- pagagamit ito ng mga tulang ang karaniwang kahulugan na kabaligtaran nang nais ipahayag. Sa pagkakataong ito, hindi ang kahulugan ng salita nag mahairap unawain kundi ang ibig sabihin ng awtor sa pagkagamit ng salita.
1. Istruktura ng Pangungusap
Ang mahahaba at maliligoy na pangungusap ay nagiging
hadlang sa mabilis na pag-unawa ng mambabasa sa nilalaman ng texto.
2. Gamit ng Pag-ugnay
Ang isang texto ay binubuo ng magkakaugnay na
kaisipan na maaring binanggit sa dakong unahan ng texto sa tulong ng mga reperensya.
a. Anaphora-mga salitang tumutokoy sa mga binabanggit sa unahan ng texto.
b. Cotapora- mga salitang bumabanggit sa mga bagay na nasa hulihan ng texto.
c. Eliptikal na pahayag- mga salitang hindi na inilalagay ng awtor sa dahilang magiging paulit-ulit lamang ito o kaya ay nagtitipid sa pahayag.
1. Pananda ng Diskurso
Nagpapakita ng pag-uuganayan sa iba’t ibang bahagi ng
pagpapahayag ang mga pananda. Ang mga pangatnig ang kumakatawan sa mga ito. May iba’t ibang tungkulin ang mga ito sa kinalalagyan nila. Makatutulong sa mga bumabasa ang pagbvibigay pansin sa mga ito sa dahilang binibigyang linaw nito ang mahihirap na bahagi ng texto.
a. Naglalahad ng sunod-sunod na pangyayari
o Una, sunod, bilang pagtatapos
a. Nagpapakita ng paraan ng pagkakabuo ng diskurso
1. Pagbabagong-lahad
o sa ibang salita, sa madaling salita, sa ibang pagpapahayag
1. Pagtitiyak
o katulad ng,tulad ng mga ss:
1. paghahalimbawa
2. pagbibigay pokus
3. paglalahat
o sa madaling salita, bilang pagtatapos, bilang paglalahat
a. Nagpapakita ng pananaw ng awtor
o sa aking palagay
o kung ako ang tatanungin
o subalit, kaya lang, kung bagamat
MGA SAGABAL SA MABISANG PAGBASA
1. Kalagayan ng Pag-iisip- Ang mababang kaisipan ay sagabal sa mabisang pagbasa. Maaring pagmulan ito ng kabiguang mag-ugnay ng mga sagisag sa mga salitang ginagamit ng may-akda at ng kawalan ng kakayahang tumugon sa mga bagay na bagasa at mahinag pagsasaulo ng mga bagay na nakita.2. Pagbasa nang walang direksyon- Kailangang maunawaan ng isang tao kung bakit siya bumabasa. Ano ang layunin niya sa pagbasa? Bumabasa ba siya ng pahayagan upang malaman lamang ang mga balita sa kasalukuyan? Bumabasa ba siya ngmga aklat sapagkat kinakailangan sa kanyang pagpasok sa paalaran?
3. Pagbasa ng mga babasahin at mga aklat na para bang magkatulad ang kanilang pagkakasulat- mahalagang unawain ang nilalaman, ang bawat pangngalan, pang-uri, pandiwa, at pang-abay. Mahalagang-mahalaga sa isang bumabasa ang lubos na kaalaman sa iba’t ibang bahagi ng pananalita. Huwag basahin nang minsanan lamang, manapa’y ulit-ulitin.
4. Kawalan ng wastong pamama raan sa pagbasa batay sa layunin- Unahin muna ang madadali bago tunguhin ang mahihirap . Katulad halimbawa ng mga aklat. Sagutin muna ang mga katanungang madadali. Ihuli ang mahihirap.
5. Hindi paggamit ang mga pananda (marginal notations)- Madaling maunawaan ang diwa ng binabasa kung isasalin sa sarilng mga pananalita, mga parirala at bilang ang mahahalagang diwang nais ipahayag.
6. Kulang sa katatagan ng damdamin- Ang pagkakaroon ng kaba o nerbiyos at iba pang mga psychiatric ay sagabal sa mabisang pagbabasa. Ang iba pang maaring maging sanhi ng kakulangan sa katatagan ng damdamin ay pagod, pag-aalala, kakulangan ng kawilihan,kulang sa pagtitiyaga,kawalan ng sigla at hindinormal na saloobino hilig sa pagbasa.
PAGBIBIGAY KAHULUGAN SA MGA SALITA SA IBA’T IBANG PARAAN
1. Pagsusuring Pangkayarian – paraan ng pagkakabuo ng salita tulad ng pag-uulit ng pantig, salita at pagtatambal.2. Context Clues – paggamit ng mga palatandang nabibigyan ng kahulugan. Ito ay maaaring isang salita, kataga o mga pangungusap na pumapaligid sa salitang hindi alam ang kahulugan.
Tatlong Uri ng Context Clues
1. Definition Clues – salitang hindi alam ang kahulugan ay maaaring magbigay turing sa pangungusap.
2. Appositive Clues – maaaring magbigay ng kasingkahulugan o kaya ay paglalarawan ng salita.
3. Comparison/Contrast Clues – maaaring makalap ang kahulugan ng isang salita sa pamamagitan ng paghahambing.
4. Explanation Clues – ang mga katawagang sumusunod na salita ay maaaring magbigay ng paliwanag sa isang salitang di-alam ang kahulugan
3. Semantic Clues – nakakalap mula sa mga salita o katawagang kasama ng mga salitang di alam ang kahulugan
4. Syntactic Clues – natutuklasan ng isang mambabasa kung ang salita ay isang pandiwa.
1. Presentation Clues – ang paggamit ng isang awtor ng mga chart, diagram at iba pa para mas maipahatid niya ang ibig niyang sabihin.
2. Synonyms
3. Antonyms
Uri ng Antonmys
1. Gradable – pinahihintulutan nitong magkaroon ng pagpapahayag ng degree of contrast.
Halimbawa: napakalaki – pinakamaliit
Pinakmahaba – ubod ng ikli
2. Non-gradable – hindi pinahihintulutan nitong magkaroon ng pagpapahayag ng degree of contrast.
Halimbawa: dalaga – may-asawa
Lalaki – babae
3. Converse Terms – ito ay ang mga salitang magkakasalungat ang kahulugan ngunit magkakaugnay ito. Ang bawat isa ay nagtutulungan.
Halimbawa: magulang – anak
Bili – tinda
4. Homonyms/heteronyms – magkapareho ng tunog at baybay ngunit magkaiba ng kahulugan at gamit.
Uri ng Homonyms
1. Homograhs – mga salitang may parehong baybay ngunit magkaiba ang kahulugan
Halimbawa: cite – site
2. Homophones – mga salitang magkasintunog ngunit magkaiba ang baybay at kahulugan (Uri ng Bigkas).
Halimbawa: tubo – tubo
